Document Type : Research Article
Authors
1 Islamic Azad University, Mashhad Branch
2 Ferdowsi University of Mashhad
Abstract
Keywords
مختلف با درنظرگرفتن z(t) بهصورت نمایی میراشونده
متوسط تکرارها برای همگرایی |
نرخ پاسخهای نشدنی |
نرخ کمینه محلی |
نرخ کمینه سراسری |
β |
145 |
0/0 |
7/16 |
3/83 |
02/0 |
157 |
0/0 |
1/13 |
9/86 |
015/0 |
172 |
0/0 |
3/6 |
7/93 |
01/0 |
197 |
0/0 |
1/1 |
9/89 |
008/0 |
211 |
0/0 |
0 |
100 |
006/0 |
230 |
0/0 |
8/0 |
2/99 |
004/0 |
277 |
0/0 |
7/2 |
3/97 |
003/0 |
314 |
0/0 |
4/5 |
6/94 |
002/0 |
369 |
0/0 |
2/6 |
8/93 |
001/0 |
جدول (2): نمایش مقادیر نرخ کمینه سراسری، نرخ کمینه محلی، نرخ پاسخهای نشدنی و متوسط تکرارها برای همگرایی به ازای مقادیر βهای مختلف با درنظرگرفتن z(t) بهصورت تانژانت هایپربولیک
متوسط تکرارها برای همگرایی |
نرخ پاسخهای نشدنی |
نرخ کمینه محلی |
نرخ کمینه سراسری |
β |
139 |
0/0 |
3/13 |
7/89 |
02/0 |
161 |
0/0 |
1/12 |
9/87 |
015/0 |
189 |
0/0 |
9/10 |
1/89 |
01/0 |
215 |
0/0 |
9/9 |
1/90 |
008/0 |
249 |
0/0 |
8/4 |
2/95 |
006/0 |
287 |
0/0 |
0 |
100 |
004/0 |
350 |
0/0 |
9/5 |
1/94 |
003/0 |
417 |
0/0 |
4/9 |
6/90 |
002/0 |
430 |
0/0 |
7/13 |
3/86 |
001/0 |
جدول (2) نشان میدهد به ازای βهای مختلف نرخ پاسخهای نشدنی مجددا صفر است. به ازای β=0.004 شبکه به نرخ کمینه سراسری 100 درصد و نرخ کمینه محلی صفر درصد رسیده است و متوسط تعداد تکرارها برای همگرایی 287 میشود. همچنین نرخ پاسخهای نشدنی در ]37[ تقریباً صفر است. همچنین جدولهای (1) و (2) نشان میدهند، متوسط تعداد تکرارها برای همگرایی به ازای مقادیر مختلف β به ترتیب 230 و 270 است؛ بنابراین به نظر میرسد با درنظرگرفتن z(t) مطابق شکل (1) بتوان به تعداد تکرارهای کمتری دست یافت. بهمنظور بررسی عملکرد شبکه برای حل TSP، پاسخهای آن برای 5 توزیع 10 شهری، 5 توزیع 20 شهری و درنهایت 5 توزیع 150 شهری محاسبه شده است. ازآنجاکه طول مسیرها در هر توزیع وابسته به موقعیت شهرهاست، قبل از متوسطگیری نتایج آنها بهنجار میشود. متوسط زمان همگرایی برای هر توزیع از شهرها در شکل (6) به نمایش گذاشته شده است.
شکل (6): متوسط زمان همگرایی برای هر توزیع از تعداد شهرهای مختلف
مرجع ]10[ نشان میدهد زمانیکه مقدار β از یک حدی افزایش مییابد، فشار وارده بر سیستم در افزایش سرعت بیشتر میشود. به طور خلاصه نتایج پژوهش در برخی موارد ]35،34،29،10،8 [بهبود خوبی را نسبت به پژوهشهای گذشته نشان میدهد. در برخی موارد نتایج پژوهشهای گذشته ]36،29،28[ نتابج تحقیق را تأیید میکنند.
در این پژوهش از ترکیب همافزای شبکه عصبی آشوبگون با پسخوراند خودی، نمای لیاپانوف و تبرید تدریجی بهمنظور حل بهینه مسائل بهینهسازی ترکیبی نظیر TSP با تعداد شهرهای مختلف استفاده میشود. شبکههای عصبی آشوبی دینامیک فضایی - زمانی غنیتر و ساختار پیچیدهتری دارند؛ بنابراین انتظار میرود توان بالایی برای یافتن نقطه بهینه سراسری و یا نزدیک به سراسری داشته باشند. از مهمترین مشکلات شبکههای مصنوعیِ سنتی گرفتاری آنها در کمینههای محلی و همگرایی به سمت نقطه تعادل مطلوب است؛ بنابراین در این مقاله سعی شده است با افزودن نمای لیاپانوف و یک پارامتر کنترلی z(t) به شبکه بهعنوان تبرید تدریجی، نحوه خروج از دینامیک آشوبی به سمت نقطه تعادل پایدار و رفتار متناوب را کنترل کرد؛ البته اگرچه دینامیک شبکه عصبی آشوبگون دارای ویژگی حرکت آشوبی در فضای حالت با ساختار فرکتالی بوده است و سبب حلِ نسبی گرفتاری در کمینه محلی میشود، اما مشکل همگرایی دینامیک آشوبی هنوز به نحو مطلوبی حل نشده است. بهمنظور بهدستآوردن دو مزیت دینامیکهای همگرایی و آشوبی، شبکه عصبی آشوبی با پسخوراند خودی استفاده شده است.
در این پژوهش پارامتر کنترلی z(t) بهصورت نمایی میراشونده و تانژانت هایپربولیک در نظر گرفته شده است. شکل (3) نشان میدهد عصب دارای رفتار دینامیکی آشوبگون است. واحد عصبی تکی ابتدا بهصورت جستجوی آشوبگون سراسری رفتار میکند و با کاهش مقدار zi(t) انشعاب معکوس به تدریج به حالت تعادل پایدار همگرا میشود. پس از اینکه رفتار دینامیکی آشوب گون از بین رفت، دینامیکهای گرادیان نزولی، رفتار دینامیکی واحد عصب تکی را کنترل میکند؛ هنگامی که رفتار واحد عصب تکی شبیه به هاپفیلد است، شبکه تمایل به همگرایی به نقطه تعادل پایدار را دارد. همانطور که در شکل (3) مشاهده میشود x(t) در حدود 800 تکرار اول رفتاری پیشبینینشده دارد و سرانجام پس از حدود 1200 تکرار به سمت یک نقطه تعادل پایدار ازطریق یک انشعابِ دو برابر شدنِ متناوبِ معکوس، همگرا میشود. مطابق شکل (4) با توجه به اینکه نمای لیاپانوف در حدود 800 تکرارِ اول اغلب مثبت است، رفتار در این ناحیه بهصورت آشوبی و با پنجرههای متناوب ممکن شناخته میشود.
شکلهای (3) و (4) نشان میدهند که نوسانهای آشوب به مرور با میرایی z(t) کاهش مییابند و سرانجام از بین میروند؛ البته سرعت این تغییرات به ضریب میرایی β بستگی دارد. بهطوریکه هر چقدر β کوچکتر باشد، دینامیک آشوبی x(t) مدت زمان بیشتری تداوم مییابد. این ویژگی، نشاندهنده نوعی از دینامیک آشوبی است و هرگاه مقدار z(t) به اندازة کافی کاهش یابد، ساختار دینامیکی شبکه تقریباً بر شبکه عصبی هاپفیلد منطبق میشود.
روش جستجوی آشوبی شبکههای عصبی آشوبگون در یافتن نقطه بهینه سراسری، وابستگینداشتن به شرط اولیه است؛ بنابراین با هر شرط اولیهای به جواب بهینه میرسند؛ البته مشکل اصلی در این شبکهها حساسیت زیاد به تنظیم پارامترهای شبکه است و بنابراین ممکن است با تغییر در پارامترها باز هم در کمینه محلی گرفتار شوند،؛ اما احتمال گرفتارشدن آنها نسبت به شبکههای سنتی کمتر است.
برای ارزیابی شبکه از TSP متقارن با 10 شهر مختلف استفاده شده است. نتایج نشان میدهد با درنظرگرفتن z(t) بهصورت نمایی میراشونده و انتخاب β=0.006 به بیشترین نرخ کمینه سراسری 100 درصد و نرخ کمینه محلی صفر درصد رسیده و متوسط تعداد تکرارها برای همگرایی 211 است. مرجع ]29[ به ازای β=0.002 به نرخ کمینه سراسری تقریباً 100 درصد دست یافته است؛ درحالیکه مقاله حاضر به نرخ کمینه سراسری 100 درصد رسیده است. تعداد تکرارها در ]8[ برای رسیدن به نرخ کمینه سراسری 100 درصد 398 است؛ بنابراین در این مقاله تعداد تکرارها کاهش یافته است و درنتیجه سرعت همگرایی بیشتر شده است. همچنین از نظر سرعت همگرایی نتایج این پژوهش بهتر از ]34،35 [است. همچنین نرخ پاسخهای نشدنی در ]36[ نیز صفر است که نتایج این پژوهش را تأیید میکند. همچنین نرخ پاسخهای نشدنی در ]37[ به جز یک مورد صفر است.
همچنین با درنظرگرفتن z(t) بهصورت تانژانت هایپربولیک و انتخاب β=0.004 به بیشترین نرخ کمینه سراسری 100 درصد و نرخ کمینه محلی صفر درصد رسیده و متوسط تعداد تکرارها برای همگرایی 287 است. همچنین نرخ پاسخهای نشدنی در ]37[ تقریباً صفر است. همچنین جدولهای 1 و 2 نشان میدهند متوسط تعداد تکرارها برای همگرایی به ازای مقادیر مختلف β به ترتیب 230 و 270 است؛ بنابراین به نظر میرسد با درنظرگرفتن z(t) بهصورت نمایی میراشونده بتوان به تعداد تکرارهای کمتری دست یافت.
همچنین بهمنظور بررسی عملکرد شبکه عصبی آشوبگون برای حل TSP، پاسخهای آن برای 5 توزیع 10 شهری، 5 توزیع 20 شهری و درنهایت 5 توزیع 150 شهری در شکل (6) محاسبه شده است. نتایج شبیهسازی نشان میدهد، این شبکه میتواند جواب بهینه را در مسائل بهینهسازی ترکیبی نظیر TSP پیدا کند. همچنین نتایج نشان میدهد در برخی موارد بهبود خوبی نسبت به پژوهشهای گذشته ]35،34،29،10،8 [حاصل شده است. در برخی نیز، نتایج پژوهشهای گذشته را تأیید میکند ]36،29،28[. در مقایسه با پژوهشهای گذشته مشاهده میشود متوسط زمان همگرایی و تعداد تکرارهای آن برای هر توزیع از شهرهای آزمایششده بهبود یافته است.