Document Type : Research Article
Authors
1 Department of Electrical Engineering, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Department of Operation, Khorasan Regional Electric Company (KREC), Mashhad, Iran
3 Faculty of Electrical and Computer Engineering, Semnan University, Semnan, Iran
Abstract
Keywords
سیستمهای قدرت الکتریکی مدرن در پنجاه سال اخیر توسعه زیادی یافتهاند. ژنراتورهای بزرگ متمرکز از طریق ترانسفورماتورهای قدرت، توان الکتریکی را به شبکههای انتقال به هم پیوسته تحویل میدهند. شبکههای انتقال وظیفه انتقال قدرت و تحویل به ترانسفورماتورهای توزیع و مصرف کنندههای کوچک و بزرگ را به عهده دارند. اخیراً به تولید انرژی الکتریکی از طریق اتصال مستقیم ژنراتورهای کوچک به شبکه توزیع توجه زیادی شده است. این ژنراتورهای کوچک واحدهای تولید پراکنده (DG) نامیده میشوند. عوامل مختلفی در سالهای اخیر باعث شده است که به تولید پراکنده توجه بیشتری شود که در این میان اثرهای زیست- محیطی و کاهش انتشار گازها از مهمترین عواملی هستند که باعث گردیده است بسیاری از دولتها برای استفاده از انرژیهای تجدید پذیر مانند انرژی خورشیدی، انرژی باد و انرژیهای تجدید پذیر دیگر برنامهریزی نمایند. وجود تولید پراکنده میتواند باعث تغییر در پروفیل ولتاژ، افزایش سطح جریان اتصال کوتاه و تغییر در کیفیت توان شود. حفاظت از دست دادن شبکه اصلی یا حفاظت در برابر جزیرهای شدن، از جمله مشکلاتی است که با ورود واحدهای تولید پراکنده به شبکههای توزیع مطرح شده است. در این شرایط DG بار محلی را بهطور مستقل و در غیاب سیستم توزیع تغذیه میکند که ممکن است کیفیت توان و قابلیت اطمینان سیستم کاهش یافته و همچنین، ایمنی پرسنلی که در حال تعمیر خطوط توزیع هستند به خطر افتد [1]. برای جلوگیری از صدمات احتمالی به DG و پرسنل تعمیرکار شبکه توزیع، لازم است پدیده جزیرهای شدن تشخیص داده شود. روشهای معمول تشخیص جزیرهای شدن به روشهای محلی و روشهای از راه دور دستهبندی میشوند. روشهای از راه دور مبتنی بر وجود ارتباط مخابراتی بین سیستم قدرت و واحدهای تولید پراکنده هستند [2]. روشهای محلی به روشهای پسیو و اکتیو تقسیمبندی میشوند. تعدادی از روشهای اکتیو شامل راندگی فرکانس اکتیو، راندگی فرکانس اکتیو با فیدبک مثبت [3] و شیفت فرکانسی مود لغزان [4] ارائه و توسعه یافتهاند. بعضی از روشهای تشخیص جزیرهای شدن در مراجع [5]، [6] و [7] مرور شده است. در روشهای پسیو تشخیص جزیرهای شدن از پایش کمیتهایی مانند: ولتاژ، فرکانس، زاویه فاز و نرخ تغییرات فرکانس استفاده میشود. این روشها معمولاً دارای ناحیه غیر قابل تشخیص (NDZ[i]) هستند. اندازه NDZ به حساسیت رلههای مربوطه بستگی دارد. اگر حساسیت رله زیاد باشد NDZ کوچک و در صورتیکه حساسیت رله کم باشد NDZ بزرگ خواهد بود. اگر حساسیت رله زیاد باشد، پایداری آن کاهش مییابد که باعث عملکردهای بیجای رله در شرایط غیر جزیرهای خواهد شد. بنابراین، حساسیت رله را نمیتوان زیاد انتخاب کرد.
در مرجع[8] انرژی موجود در مؤلفههای جزیی موجک ولتاژ گذرا در هنگام پدیده جزیرهای شدن به عنوان شاخصی برای تشخیص جزیرهای شدن به کمک شبکه عصبی استفاده شده است. در [9] از تبدیل موجک برای ارائه روشی برای تشخیص جزیرهای شدن استفاده شده است. در روش پیشنهادی این مرجع، با اندازهگیری فرکانس و اندازة ولتاژ با نرخ نمونه برداری بالا، زمان رخداد تغییرات در ولتاژ و فرکانس بهوسیلة تبدیل موجکی که موجک مادر آن موجک دابشیز است، بهدست میآید. با مقایسة مقادیر اندازة ولتاژ و فرکانس با مقادیر آستانة تنظیم شده، جزیرهای شدن تشخیص داده میشود. ادعا شده است که دقت بالای تشخیص جزیرهای شدن روش این مرجع به دلیل این است که روش، همزمان اطلاعات زمان و فرکانس سیگنال را به دست میدهد. در [10] جهت تشخیص جزیرهای شدن از رله ولتاژی استفاده شده است که تغییر در مرجع توان اکتیو باعث میشود ولتاژ پایانه DG در شرایط جزیرهای از حدود مجاز بالا یا پایین ولتاژ بیرون رانده شود. همچنین در [11] با استفاده از تغییر در مرجع توان اکتیو در DG های نوع فتوولتاییک، ولتاژ پایانه DG را تا خارج شدن از حد مجاز پایین ولتاژ در شرایط جزیرهای تغییر میدهد. این موضوع باعث میشود که این روش در DG هایی که در نقطه ماکزیمم تولید توان اکتیو کار میکنند نیز کاربرد داشته باشد. در [12] روشی برای تشخیص جزایر الکتریکی بر اساس دسته بندی و الگوشناسی در یک شبکه توزیع پیشنهاد شده که برای تشخیص از سیگنالهای گذرای تولید شده هنگام وقوع جزیره استفاده کرده است.
در این مقاله روشی هوشمند برای تشخیص جزیرهای شدن در DG های مبتنی بر اینورتر ارائه شده است. در روش ارائه شده از یک شبکه عصبی احتمالاتی (PNN) که از خانواده شبکههای عصبی تابع پایه شعاعی (RBFs) بوده و برای مسائل طبقه بندی مناسب هستند، به عنوان یک روش هوشمند استفاده شده است. روش پیشنهادی مبتنی بر تغییر مرجع توان راکتیو ( Qref) در کنترلر واسط اینورتر به منظور ایجاد یک گذرای اجباری در فرکانس سیستم و مشتق آن است. در شرایط عادی سیستم مرجع توان راکتیو دارای یک مقدار ثابت بوده و در شرایطی که یکی از پارامترهای سیستم مانند ولتاژ، فرکانس یا مشتق آن دچار تغییر شوند، مدت کوتاهی بعد از تغییرات، یک مقدار جدید برای Qref تعیین میشود. ورودیهای شبکه عصبی احتمالاتی با اعمال تبدیل موجک گسسته[ii](DWT) به مشتق فرکانس حاصل میشود. آموزش و تست این شبکه عصبی به کمک دادههای حاصله از شبیه سازی یک سیستم نمونه در شرایط مختلف جزیرهای و غیر جزیرهای انجام شده است. نتایج حاصله از ارزیابی روش پیشنهادی، عملکرد مطلوب و صحیح در کلیه شرایط اعم از شرایط تهیه دادههای آموزش و شرایط متفاوت با آن را نشان میدهد.
1- شبکه عصبی احتمالاتی و تبدیل موجک
2-1- شبکههای عصبی احتمالاتی
یکی از مهمترین شبکههای عصبی پیشخور شبکه تابع پایه شعاعی است. این شبکه با کاربردهای متنوع یکی از محبوبترین شبکههای عصبی و احتمالا رقیب اصلی پرسپترون چند لایه است. شبکه های تابع پایه شعاعی بیشتر از روشهای طبقه بندی الگوی آماری سنتی الهام گرفته اند که در شبکه عصبی تجلی یافته اند. شبکههای عصبی احتمالاتی(PNN) جزو خانواده این شبکهها دسته بندی میشوند. شبکه عصبی احتمالاتی توسط اسپکت در سال 1990 ابداع شده است [13]. این شبکه، شبکه پیشخوری است که تابع چگالی احتمال الگوهای مورد طبقهبندی را تقریب میزند. در واقع، این شبکه بر اساس احتمالات بهدست آمده با تئوری تصمیم گیری بیز، احتمال عضویت یک نمونه به یک کلاس خاص را تخمین می زند. تابع چگالی احتمال یک طبقه با استفاده از معادله زیر بهدست میآید [13]:
(1) |
pk تعداد داده ها در طبقه k، n تعداد ورودیها، xkj مرکزتابع گوسی (مربوط به عضو j در مجموعه دادههای متعلق به طبقه k) و σ شعاع منحنی گوسی است. در واقع این رابطه به این معنی است که توابع گوسی جمع زده و میانگین آنها گرفته میشود و سپس ضرایب وزنی اعمال میشود. این ضرایب وزنی (پرانتز اول) از عبارات ثابت و شعاع به توان n تشکیل شده است. پارامتر σ باید قبل از شروع آموزش تنظیم شود که به نام پارامتر هموار سازی[iii] نیز نامیده میشود [14]. انتخاب مقدار بسیار بزرگی برای σ منجر به تعمیم بیش از حد و انتخاب بسیار کوچکی برای آن به برازش بیش از حد منجر میشود. مزیت شبکه عصبی احتمالاتی این است که بسیار سریع است [13]. در این شبکه عصبی، مقادیر وزنها در لایههای پنهان (مرکز توابع گوسی) فقط مقادیر خود داده ها هستند. کاربرد خاص این شبکه در مسایل دسته بندی است. در شکل (1) ساختار کلی معماری شبکه عصبی احتمالاتی دیده می شود. این شبکه یک شبکه چهار لایه است که لایه ورودی آن صرفاً یک لایه با انشعاب خروجی است و هیچ گونه پردازشی انجام نمی دهد. لایه پنهان به صورت کامل به لایه ورودی متصل شده است. این لایه یک نرون برای هر الگو در مجموعه آموزشی دارد. زمانی که یک ورودی ارائه میشود، این لایه فاصله این بردار را از بردارهای آموزشی حساب می کند و یک بردار تولید میکند که المان های آن چگونگی نزدیکی این ورودی به ورودی های آموزشی را نشان می دهد. در لایه سوم (لایه جمع کننده) یک نرون برای هرکلاس وجود دارد. این لایه تمام خروجیهای لایه مخفی (لایه قبلی) مربوط به داده همان طبقه را با یکدیگر جمع میکند.
شکل(1) ساختمان شبکه عصبی احتمالاتی (PNN) [13]
در این لایه تابع چگالی احتمال هر طبقه با استفاده از مجموع توابع کرنل تقریب زده می شود که یکی از کرنل های مشهور تابع گوسی است. لایه چهارم تصمیم نهایی را در مورد این که داده به کدام کلاس تعلق دارد، می گیرد. تابع تبدیل رقابتی در این لایه بالاترین احتمال را بر میگزیند و به آن عدد یک و به دیگر دسته ها عدد صفر را نسبت می دهد. دلایل استفاده و انتخاب شبکه های عصبی احتمالاتی در مقایسه با دیگر شبکه های عصبی به شرح زیر است [13] و [17]- [15]:
2-2- تبدیل موجک
تبدیل موجک در ابتدای دهه 1980 توسط مورلت و همکارانش معرفی شد که برای ارزیابی دادههای زلزله به کار رفت. از آن زمان تاکنون انواع متفاوتی از تبدیلات موجک توسعه یافته و درکاربردهای بسیار متنوعی استفاده شدهاند. تبدیل موجک زمان پیوسته، که تبدیل موجک انتگرالی نیز نامیده میشود، بیشترین کاربرد خود را در آنالیز داده پیدا کرده است که یک بازنمایی زمان- فرکانس را انجام میدهد. مشهورترین نسخه این تبدیلات، تبدیل موجک گسسته است که تقریباً در همه زمینه های تکنیکی شامل بررسی کیفیت توان، فشرده سازی تصویر، نویززدایی، انتگرال گیری عددی و بازشناسایی الگو به کار میرود ]18[-]17[.
از طرف دیگر، تبدیل فوریه نیز یکی از مشهورترین تبدیلات ریاضی است که محتوای فرکانسی یک سیگنال را آشکار میکند. این تبدیل دامنه هر مؤلفه فرکانسی در سیگنال را نمایش می دهد، اما عیب عمده این تبدیل این است که اطلاعات زمان را در آشکار سازی محتوای فرکانسی یک سیگنال از دست می دهد. تبدیل موجک بر این محدودیت غلبه نموده و میتواند نمایش دهد که هر مؤلفه فرکانسی در چه زمانی روی داده است. موجکها ابزاری برای تحلیل سیگنال هم درحوزه زمان و هم در حوزه فرکانس به صورت توام بوده و در فرکانسهای بالا از پنجره های کوچک و از پنجره های بزرگ برای فرکانسهای پایین استفاده میکنند، در حالیکه تبدیل فوریه زمان کوتاه آنالیزی با پهنای باند ثابت است. ازآنجاییکه موجکها، حوزه زمان و فرکانس را با هم مورد توجه قرار میدهند، استفاده از آنها برای تشخیص خطا بسیار مورد توجه قرارگرفته است ]15[-]18[.
موجکها توابعی هستند که از انتقال و اتساع تابع پایهای بهنام موجک مادر تولید میشوند. تبدیل موجک یک سیگنال زمان پیوسته ، به صورت زیر تعریف میشود:
(2) |
در این رابطه، موجک مادر، پارامتر مقیاس کننده (اتساع) و b پارامتر انتقال هستند. بنابراین، تبدیل موجک با ضرب داخلی و نسخه انتقال یافته و مقیاس شده تابع تکی که موجک نامیده میشود، بهدست میآید. تبدیل موجک گسسته، ازگسسته سازی بهدست میآید. در این حالت a و b به صورت زیر تعریف میشوند.
|
, |
بنابراین، با استفاده از رابطه (1)، تبدیل موجک گسسته به صورت زیر بهدست میآید.
(3) |
در واقع، تبدیل گسسته موجک سیگنال اصلی با عبور سیگنال اصلی از دو فیلتر مکمل همدیگر صورت میگیرد. سیگنال اصلی به دو گروه سیگنال تجزیه می شود که عبارتند از: سیگنال تقریب و سیگنال جزئیات. سیگنال تقریب نشان دهنده مؤلفه های فرکانس پایین (سیگنالهای A) و سیگنال جزئیات نشان دهنده مؤلفه های فرکانس بالا (سیگنالهای D) است. این روند در شکل(2) نشان داده شده است. این شکل سطوح مختلف تجزیه به دو سیگنال تقریب و جزییات توسط تبدیل موجک را نشان میدهد.
شکل(2): سطوحمختلف تجزیه توسط تبدیلموجک (چهارسطح) ]9[.
در واقع، سیگنال اصلی در مرحله اول به سمت دو فیلتر بالا گذر و پایینگذر ارسال می شود. فیلتر پایینگذر تمام فرکانسهایی را که بالاتر از نصف بیشترین فرکانس سیگنال هستند، حذف میکند. سپس خروجی فیلتر پایین گذر مجددا به سمت دو فیلتر بالا گذر و پایینگذر دیگر فرستاده می شود. باید توجه داشت سیگنالهایی که توسط فیلتر پایینگذر در هر مرحله کنارگذاشته میشوند، به عنوان سیگنال جزئیات در نظرگرفته میشود.
2- سیستم مورد مطالعه و مدلسازی
شکل 3 واحد تولید پراکنده را نشان میدهد که در نقطه مشترک با بار محلی (PCC[iv]) به شبکه قدرت متصل شده است. در این شکل واحد تولید پراکنده مبتنی بر اینورتر است و سیستم توزیع که قدرت اتصال کوتاه آن 1000 کیلوولت آمپر است، با منبع ولتاژ 20 کیلوولت و امپدانس داخلی مدل شده است.
|
VP |
CB |
C |
L |
R |
Pload +jQload |
PDG+jQDG |
Lf |
Rf |
VT
|
Inverter |
DG |
380/380V T2
|
20kV grid |
ΔP+jΔQ |
Rg |
Lg |
G |
Line 380V |
Local Load |
0.380/20 kV T1 |
شکل(3): سیستم تولید پراکنده متصل شده به شبکه قدرت با بار محلی
شبکه توزیع توسط یک ترانسفورماتور 380/0/20 کیلوولت با قدرت 100 کیلو ولت آمپر به شبکه 380 ولت اتصال پیدا کرده است. تولید پراکنده عبارت است از یک DG مبتنی بر اینورتر 50 کیلوواتی که از طریق خط 380 ولت به شبکه متصل و بهصورت توان ثابت مدل شده است [19]. توان اکتیو و راکتیو بار به ترتیب طبق روابط (4) و (5) بیان میشوند [19]:
(4) |
|
(5) |
در معادلات فوق V0 ولتاژ نامی سیستم، و نماهای ولتاژ توانهای اکتیو و راکتیو، و ضرایب وابستگی به فرکانس توانهای اکتیو و راکتیو، تغییرات فرکانس به صورت پریونیت، و P0 و Q0 به ترتیب توانهای اکتیو و راکتیو بار در ولتاژ و فرکانس نامی هستند. نماهای و میتوانند بین صفر و 2 تغییر کنند و ضرایب و به ترتیب میتوانند از صفر تا 3 و از 2/0- تا صفر تغییر کنند [19].
3- روش پیشنهادی تشخیص جزیرهای شدن
روش پیشنهادی مبتنی بر تغییر مرجع توان راکتیو (Qref) در کنترلر واسط اینورتر به منظور ایجاد یک گذرای اجباری در فرکانس سیستم و مشتق آن است. در شرایط عادی سیستم مرجع توان راکتیو دارای یک مقدار ثابت بوده و در شرایطی که یکی از پارامترهای سیستم مانند ولتاژ، فرکانس یا مشتق آن دچار تغییر شوند، مدت کوتاهی بعد از تغییرات، یک مقدار جدید برای Qref تعیین میشود. این موضوع باعث ایجاد یک گذرا در فرکانس سیستم و گذرای نسبتاً بزرگی در مشتق فرکانس در شرایط جزیرهای شدن خواهد شد. این گذرا، که بر اثر تغییر مرجع توان راکتیو از مقدار ثابت اولیه به مقدار ثابت جدید بهوجود میآید، گذرای اجباری نامیده میشود. در مقابل، گذرای عادی عبارت است از گذرای ایجاد شده در پارامترهای شبکه که بر اثر بهوجود آمدن شرایط مختلف مانند: جزیرهای شدن، ورود و خروج خازن، تغییر بار و غیره در شبکه بهوجود میآید. به منظور تشخیص شرایط جزیرهای شدن از شرایط گذرای غیر جزیرهای بهوسیلة شبکة عصبی احتمالاتی، ابتدا تبدیل موجک بر سیگنال مشتق فرکانس اعمال و سپس شبکة مذکور با استفاده از دادههای بهدست آمده از شبیهسازی، آموزش داده میشود. از نکات مهم در روش پیشنهادی انتخاب موجک مادر مناسب است. پس از بررسی انواع خانوادههای موجک، موجک مادر Meyer به عنوان مناسبترین موجک برای استخراج ورودی شبکة عصبی احتمالاتی شناخته شد. با توجه به اینکه در روش پیشنهادی، بالاترین دقت با استفاده از سیگنال تقریب سطح هفت تبدیل موجک مشتق فرکانس بهدست آمده است، سیگنال تقریب سطح هفت مشتق فرکانس به عنوان ورودی شبکه عصبی احتمالاتی در نظر گرفته شده است. مطلب دیگری که باید به آن توجه کرد، پارامتر هموارسازی است که باید قبل از شروع آموزش تنظیم شود. با استفاده از روش سعی و خطا مقدار بهینه این پارامتر 5/0 بهدست آمده است.
شروع |
انجام شبیهسازیهای مختلف |
جمعآوریدادههای مشتقفرکانس |
محاسبهسطحهفتمتبدیلموجکمشتقفرکانسبرایورودیشبکه |
آموزششبکةعصبی احتمالاتی |
پایان |
خیر |
بلی |
خیر |
بلی |
شروع |
تغییر فرکانس شبکه |
اندازهگیریفرکانسشبکه |
محاسبة مشتق فرکانس |
تغییر مرجع توان راکتیو 200 میلی ثانیه پس از شروع تغییرات |
جمع آوری داده مورد نیاز |
ورود داده های بدست آمده به شبکه عصبی احتمالاتی
|
تشخیص جزیره ای شدن |
پایان |
الف) |
ب) |
شکل(4) فلوچارت روش پیشنهادی شبکة عصبی موجک – احتمالاتی: الف) مرحله آموزش؛ ب) مرحله آزمون
در واقع، اطلاعات بهدست آمده از سیگنال تقریب سطح هفت تبدیل موجک مشتق فرکانس از زمان بروز تغییر در فرکانس شبکه که میتواند ناشی از رخداد جزیرهای باشد تا 200 میلیثانیه پس از اعمال تغییر اجباری در نقطه تنظیم توان راکتیو به عنوان ورودی شبکه عصبی استفاده شده است. ابزار اصلی روش پیشنهادی تشخیص جزیرهای شدن PNN است و DWT به طور مؤثری با آن ترکیب میشود تا ساختار طبقهبندی شبکة عصبی موجک-احتمالاتی تشکیل شود. روش پیشنهادی بهوسیله دادههای استخراج شده از تبدیل موجک گسسته مشتق فرکانس آموزش میبیند. همچنانکه گفته شد، تزریق مقدار کمی توان راکتیو توسط واحد تولید پراکنده میتواند در شرایط جزیره، فرکانس سیستم و به تبع آن مشتق آن را دچار تغییرات گذرا کند. وقوع حالتهای غیر عادی در شبکه توزیع، در پارامترهایی از شبکه مانند: ولتاژ، فرکانس و مشتق فرکانس شرایط گذرا ایجاد میکند. شبیه سازیها نشان میدهد که این تغییرات در حالتهای جزیرهای شدن پس از مدت کوتاهی بسیار کم میشود. بنابراین، پس از گذشتن این مدت کوتاه از وقوع شرایط گذرا در پارامترهای شبکه، با تزریق مقدار بسیار کمی توان راکتیو توسط واحد تولید پراکنده به شبکه میتوان در فرکانس و به تبع آن در مشتق آن ایجاد گذرای مجدد (گذرای اجباری) کرد. در این رساله 200 میلیثانیه بعد از وقوع تغییرات در فرکانس شبکه، تغییر مرجع توان راکتیو از مقدار ثابت اولیه به مقدار جدید برای ایجاد گذرای اجباری صورت میپذیرد. افزایش مقدار کمی در توان راکتیو تولیدی واحد تولید پراکنده میتواند باعث اعمال شرایط گذرای اجباری کوچکی در فرکانس سیستم و ایجاد گذرای اجباری شدیدتری در مشتق فرکانس شود. در این تحقیق مقدار افزایش در توان راکتیو تولیدی واحد برای سیستم مورد مطالعه 100 ولت آمپر راکتیو که 2/0% مقدار توان اکتیو تولیدی واحد تولید پراکنده است، در نظر گرفته شده است. شکل (4) فلوچارت روش پیشنهادی شبکة عصبی موجک- احتمالاتی را نشان میدهد.
4- ارزیابی روش پیشنهادی
به منظور ارزیابی روش پیشنهادی، سیستم نشان داده شده در شکل (1) را در نظر میگیریم. پارامترهای شبکه توزیع، واحد تولید پراکنده و مشخصات بار محلی در پیوست آمده است. شبکه عصبی احتمالاتی استفاده شده دارای 200 نرون ورودی و یک نرون خروجیاست. نرونهای ورودی شامل نمونههای مشتق فرکانس از زمان رخداد جزیرهای شدن تا شروع شرایط گذرای اجباری و 200 میلی ثانیه بعد از آن است. نرون خروجی نیز عبارت از دسته بندی مسأله به شرایط جزیرهای شدن و شرایط غیر جزیرهای است. قابل ذکر است در این نوع از شبکه های عصبی تعداد ورودی ها مساوی با تعداد متغیرهای مساله مورد نظر و تعداد خروجی ها مساوی با تعداد کلاسهای دسته بندی است[18].
در مراجع مختلفی به این نکته اشاره شده است که بارهای RLC ( ) سخت ترین شرایط را برای تشخیص جزیرهای شدن برقرار میکنند[7] و [22] - [21]. بنابراین، در شبیه سازیها بار محلی از نوع RLC فرض شده است.
شرایط غیر عادی شبکه شامل رخداد جزیرهای شدن و رخدادهای غیر جزیرهای مانند تغییر فرکانس شبکه، ورود و خروج خازن، ورود و خروج بار در لحظه 3 ثانیه شروع شده است. میزان توان اکتیو تولیدی واحد تولید پراکنده 50 کیلووات، توان راکتیو تولیدی آن صفر و توان اکتیو بار 50 کیلووات در نظر گرفته شدهاند. شرایط مختلفی از بار اکتیو با ضریب کیفیت 5/0 تا 8 و فرکانس تشدید 5/59 هرتز تا 4/60 هرتز در شرایط جزیرهای شدن و شرایط غیر عادی شبکه شبیهسازی شدهاند. گذرای عادی و اجباری ایجاد شده در فرکانس و مشتق آن برای یک بار 50 کیلووات با فرکانس تشدید 1/60 و ضریب کیفیت 5/1 در شرایط جزیرهای شدن و اضافه شدن بار 25 کیلوواتی با ضریب کیفیت 5/2 در شکل 5 نشان داده شده است. توجه شود که 200 میلیثانیه پس از شروع تغییرات، Qref از صفر به صد وار تغییر کرده است. شکلهای الف-1و ب-1 از این شکل، فرکانس در شرایط جزیرهای شدن و غیر جزیرهای شدن (ورود بار 25 کیلوواتی با ضریب کیفیت 5/2) را نشان میدهد. همچنین، شکلهای (الف-2)و (ب-2) مشتق فرکانس شبکه را در شرایط ذکر شده نشان میدهد. مشاهده میشود که نویز مشتق فرکانس به اندازهای است که در شرایط جزیرهای شدن تغییرات عادی و اجباری مشتق فرکانس به آسانی قابل مشاهده نیست. با توجه به اینکه مشتق فرکانس دارای نویز زیادی است، برای بهتر مشخص شدن شرایط گذرای عادی و اجباری، شکلهای (الف-3) و (ب-3)، مشتق فرکانس را به ترتیب در شرایط جزیرهای شدن و غیر جزیرهای نشان میدهند که نویزهای آن با عبور از صافی پایین گذر حذف شده است. شکل (6) تبدیل موجک مشتق تا سیگنال جزییات سطح هفت را نشان میدهد. در این شکل سیگنال S مشتق فرکانس (سیگنال اصلی) است که تبدیل موجک بر روی آن اعمال و سیگنالهای تقریب و جزییات آن استخراج شده است.
در این میان، انتخاب موجک مادر مناسب، نقش مهمی در دقت الگوریتم پیشنهادی ایفا میکند. برای بررسی این موضوع، دادههای تست که به طور جداگانه از اطلاعات استخراج شده از انواع خانوادههای موجک بهدست آمده برای آموزش به شبکههای عصبی اعمال شده است. در واقع شبکه عصبی موجک - احتمالاتی طراحی شده به کمک اطلاعات استخراج شده از موجک های haar، coif5،dmey (discrete Meyer)، db4 و sym8 آموزش و تست شده و مشخص شد که، شبکه عصبی که به کمک اطلاعات استخراج شده توسط موجک Meyer ، آموزش دیده است، بهترین پاسخ را دارد. لذا این موجک به عنوان مناسبترین موجک در الگوریتم پیشنهادی شناخته شد. بنابراین، در تحقیق انجام شده از شبکه عصبی موجک – احتمالاتی آموزش دیده شده توسط موجک Meyer استفاده شده است.
برای آموزش و تست شبکة عصبی احتمالاتی، 114 مورد مختلف از شرایط گذرای غیر جزیرهای مانند افزایش و کاهش فرکانس سیستم، کلیدزنی بانک خازنی، کلیدزنی بار و اتصال کوتاه بر روی شبکه در نظر گرفته و شبیهسازی شدهاند. همچنین 169 مورد مختلف از شرایط جزیرهای شدن با بارهایی با ضریب کیفیت متفاوت شبیه سازی شده است. حدود 30% از دادههای تولید شده برای آموزش روش پیشنهادی و بقیه الگوها برای تست در نظر گرفته شدهاند. توجه شود که از 30% دادههای مورد استفاده برای آموزش شبکة عصبی از همة شرایط غیر جزیرهای انتخاب شدهاند. نتایج دقت روش پیشنهادی در جدول 1 آمده است. در این جدول تشخیص جزیرهای شدن با استفاده از شبکة عصبی احتمالاتی به تنهایی و با استفاده از تبدیل موجک با اطلاعات گذرای عادی یا گذرای اجباری مشتق فرکانس و یا استفاده از اطلاعات توام هر دو نوع گذرای عادی و اجباری به عنوان ورودی شبکة عصبی انجام شده است.
محدودة اطلاعات گذرای عادی از زمان شروع تغییر در پارامترهای شبکه (لحظة سه ثانیه) تا قبل از اعمال تغییرات عمدی در توان راکتیو تولیدی واحد تولید پراکنده و محدودة اطلاعات گذرای اجباری از لحظة شروع تغییر عمدی در توان راکتیو واحد تا 200 میلی ثانیه بعد را در بر میگیرد. همچنین، اطلاعات توام گذرای عادی و اجباری از زمان شروع تغییر در پارامترهای شبکه تا 200 میلی ثانیه پس از اعمال تغییرات عمدی در توان راکتیو را شامل میشود. همچنین، شبکة عصبی احتمالاتی با ورودی گذرای عادی و اجباری مشتق فرکانس به معنی استفاده از شبکة عصبی با ورودی مشتق فرکانس (شکل موج اصلی) از زمان شروع تغییر در پارامترهای شبکه تا 200 میلی ثانیه پس از تغییر عمدی در توان راکتیو یعنی از لحظة 3 تا 4/3 ثانیه است. مشاهده میشود که استفاده از اطلاعات توام گذرای عادی و اجباری و نیز استفاده از تبدیل موجک تاثیر زیادی در افزایش دقت روش پیشنهادی تا 100% دارد.
گذرای عادی |
گذرای اجباری |
الف -1 ) فرکانس سیستم در شرایط جزیرهای شدن |
ب -1 ) فرکانس سیستم در شرایط غیر جزیرهای |
الف -2 ) مشتق فیلتر نشده فرکانس |
ب -2 ) مشتق فیلترنشده فرکانس |
ب –3 ) مشتق فیلتر شده فرکانس ب) اضافه شدن بار 25 کیلوواتی با ضریب کیفیت 5/2 در لحظه 3 ثانیه |
الف –3 ) مشتق فیلتر شده فرکانس الف) تشکیل جزیره در لحظه 3 ثانیه |
گذرای اجباری |
گذرای اجباری |
گذرای عادی |
گذرای اجباری |
گذرای عادی |
گذرای عادی |
شکل (5) گذرای ایجاد شده در فرکانس و مشتق آن در شرایط جزیرهای شدن و غیر جزیرهای با بار محلی 50 کیلووات و Qf =1.5
الف) |
ب) |
شکل (6) سیگنالهای اصلی S، تقریب A7 و جزییات D1-D7 برای مشتق فرکانس در دو وضعیت
الف) رخداد جزیرهشدن؛ب) اضافه شدن بار 25 کیلوواتی با ضریب کیفیت 5/2
جدول (1) نتایج کلی دقت روش پیشنهادی با ورودیهای مختلف
روش |
شبکة عصبی موجک-احتمالاتی با ورودی گذرای عادی مشتق فرکانس |
شبکة عصبی موجک-احتمالاتی با ورودی گذرای اجباری مشتق فرکانس |
شبکة عصبی احتمالاتی با ورودی گذرای عادی و اجباری مشتق فرکانس |
روش پیشنهادی: شبکة عصبی موجک-احتمالاتی با ورودی مشتق عادی و اجباری فرکانس |
دقت |
67/75% |
89/91% |
27/70% |
100% |
5- نتیجهگیری
در این مقاله روشی هوشمند با استفاده از شبکه عصبی و تبدیل موجک برای تشخیص جزیره ای شدن برای واحدهای تولید پراکنده نوع اینورتری ارائه شده است. در این روش سیگنال جزییات لایة هفت بهدست آمده از گذرای اجباری مشتق فرکانس به عنوان ورودی شبکه عصبی احتمالاتی استفاده شده است. گذرای اجباری با تغییر بسیار کوچک در مرجع توان راکتیو پس از مدت کوتاهی از بهوجود آمدن تغییرات اولیه در یکی از پارامترهای سیستم ایجاد شده است. تغییرات ناگهانی در مشتق فرکانس ناشی از تغییر در مرجع توان راکتیو، ورودی مناسبی برای روش پیشنهادی است. پدیدههای جزیرهای و غیر جزیرهای به طور مناسبی بهوسیله روش پیشنهادی طبقهبندی و از همدیگر تمیز داده شدهاند. همچنین، با توجه به مقدار بسیار کم توان راکتیو تزریقی به شبکه برای ایجاد گذرای اجباری تاثیر روش بر پارامترهای شبکه مانند فرکانس در رخدادهای غیر جزیرهای بسیار کم است.
پیوست
جدول (2) پارامترهای سیستم قدرت
380 ولت |
ولتاژ نامی |
60 هرتز |
فرکانس سیستم |
06/0 اهم |
مقاومت داخلی |
9/0 میلی هانری |
اندوکتانس داخلی سیستم |
جدول (3) پارامترهای خط و ترانسفورماتورهای قدرت
2734/0 اهم |
راکتانس خط انتقال |
05937/0 اهم |
مقاومت خط انتقال |
4 درصد |
امپدانس اتصال کوتاه ترانسفورماتورها |